۲۰ میلیون ایرانی در خطر؛ بحران بدمسکنی و بافتهای ناکارآمد
با توجه به اینکه حدود ۲۰ میلیون نفر در کشور در بافتهای ناکارآمد شهری و روستایی زندگی میکنند، دولت و بنیاد مستضعفان مکلفند زمینهای مناسب خود را جهت اجرای طرحهای مسکونی مصوب شورای مرکزی بنیاد به استثنایهزینههای خرید و آمادهسازی (قیمت تمامشده برای دولت) بهطور رایگان و قطعی به بنیاد واگذار کنند.
حدود ۲۰ میلیون نفر معادل ۶.۲میلیون خانوار در کشور در بافتهای ناکارآمد شهری و روستایی (عمدتا شهری) زندگیکرده و بخش قابلتوجهی از این افراد دچار فقر مسکن از نوع «بدمسکنی» هستند. این بافت ناکارآمد شامل بافت فرسوده، بافت تاریخی و سکونتگاههای غیررسمی میشود.
به گزارش دنیای اقتصاد، ساکنان این مناطق از حداقل سرانههای خدمات شهری بیبهره بوده و در عینحال جان و مال آنها در معرض تهدید ناشی از حوادث طبیعی و غیرطبیعی قرار دارد. در چنین شرایطی مدیرعامل سازمان بازآفرینی شهری از ایجاد همافزایی میان نهادها و سازمانهای متولی ساماندهی به این بافتهای ناکارآمد خبر دادهاست. البته تحقق این هدف در گرو تامین مالی خواهد بود.
افزایش تابآوری شهری با همافزایی نهادهای متولی
به شکل کلی ۲ تعریف برای فقر مسکن ارائه میشود، در تعریف اول کسانی قرار دارند که بیش از۳۰ تا ۴۰درصد درآمد خود را صرف هزینه تامین مسکن میکنند و در تعریف بعدی افرادی که در محلات غیررسمی، بافت فرسوده و ناایمن و با کمترین سرانههای خدمات شهری زندگی میکنند، بهنوعی دچار فقر مسکن هستند.
عبدالرضا گلپایگانی، مدیرعامل سازمان بازآفرینی شهری، از ایجاد همافزایی میان سازمان بازآفرینی شهری با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و سازمان مدیریت بحران برای افزایش تابآوری پهنههای شهرها خبر داد و گفت: هر ۳ سازمان یادشده به شکل مجزا اقداماتی برای افزایش تابآوری در محلات هدف اجرایی میکنند، اما محدودیتهای متعدد باعثشده تا این روند به کندی پیشبرود. درصدد هستیم با ایجاد همافزایی و همکاری میان ستاد مدیریت بحران، بنیاد مسکن و شرکت بازآفرینی شهری با هزینه بهمراتب کمتر، پهنههای درمعرض خطر در کشور ساماندهی شود؛ بهنحویکه ضریب خطرپذیری پهنهها کاهش یابد.
شرکت بازآفرینی شهری ایران بهنوعی متولی ساماندهی به فقرای مسکن از نوع «بدمسکنهایی» است که در بافت ناکارآمد شهری زندگی میکنند. به گفته گلپایگانی مدیرعامل سازمان بازآفرینی، این سازمان برای کاهش خطر در بافت ناکارآمد شهری پروژههایی در برخی مناطق کشور در دست اجرا دارد؛ تملک زمین و ساخت خانه برای اسکان مجدد افرادی که خانههای آنها در مناطق ناایمن قرار دارد در چند محله در نقاط مختلف کشور در حال اجرا است. البته که با توجه به محدودیتها، سرعت این اقدامات پایین است.
در چنین شرایطی ایجاد کارگروهی مشترک میان ۳نهاد که هریک طبق قانون وظایفی برای ساماندهی بدمسکنها و افرادی که در معرض خطر ناشی از حوادث قرار دارند، میتواند به کاهش چالش بخشی از فقرای مسکن از نوع بدمسکنها منجر شود.
بررسیها از آن حکایت دارد که در قوانین بالادستی نیز دو نهاد بنیاد مسکن و سازمان مدیریت بحران وظایفی برای ساماندهی «بدمسکنها» دارند. در ماده۱۶ قانون مدیریت بحران کشور آمده سازمان برنامهوبودجه کشور مکلف است، بهمنظور انجام اقدامات مربوط به پیشگیری و کاهش خطر و آمادگی دربرابر بحران، ذیل امور اقتصادی در بودجهسنواتی، فصلی تحتعنوان «مدیریت بحران کشور» ایجاد کند و اعتبارات درجشده در فصول و برنامههای فعلی را در این فصل تجمیع کند.
در ماده۱۷ قانون مدیریت بحران نیز آمده که دولت مکلف است بهمنظور پاسخ به حوادث و بحرانها، از اعتبارات موضوع بند «م» ماده (۲۸) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت استفاده کند. هر سالدر قانون برنامه و بودجه، اعتباری برای این بخش تعیین میشود.
در تبصره۱۱ قانون بودجهسال۱۴۰۴ تعیین شد که سازمان برنامهوبودجه کشور مکلف است از محل اعتبارات موضوع بند «م» ماده۲۸ قانون الحاق، تا مبلغ ۸۰هزارمیلیاردریال به جمعیت هلالاحمر، ۱۰هزار میلیاردریال به وزارت بهداشت و درمان و آموزشهای پزشکی و بنابر پیشنهاد وزارت کشور تا مبلغ هزارمیلیاردریال به سازمان دامپزشکی، تا مبلغ ۲هزارمیلیاردریال به سازمان منابع طبیعی به جهت پیشگیری از اطفا حریق در مناطق جنگلی و فرونشست زمین و تا مبلغ ۲۵۰هزار میلیاردریال بابت رفع تنش آب شرب روستایی و عشایری درنظر بگیرد.
طی سالهای گذشته ماده۱۶ قانون مدیریت بحران یعنی تصویب بودجهبرای انجام اقدامات پیشگیرانه اجرایی نشدهاست و تنها بودجهتعیینشده برای این سازمان ذیل ماده۱۷ بودهاست. این درحالی است که اگر این بودجهبرای سالآینده در قانون تصویب شود و صرف افزایش تابآوری شهرها شود، بهبودی در شرایط زندگی بخشی از افراد بدمسکن ایجاد میشود.
در مادهدوم اساسنامه بنیاد مسکن نیز آمده است که این بنیاد مسوول مطالعه و بررسی در زمینه تشخیص و تعیین نیازمندیهای مسکن محرومان اعم از روستایی و شهری و فراهمآوردن موجبات اجرای آن با مشارکت، همکاری و خودیاری مردم و دستگاههای مختلف است. در مادهچهارم اساسنامه بنیاد مسکن نیز آمده است؛ تهیه زمین موردنیاز طرحها و پروژههای بنیاد و آمادهسازی آنها بر عهده این بنیاد است.
دولت و بنیاد مستضعفان مکلفند زمینهای مناسب خود را جهت اجرای طرحهای مسکونی مصوب شورای مرکزی بنیاد به استثنایهزینههای خرید و آمادهسازی (قیمت تمامشده برای دولت) بهطور رایگان و قطعی به بنیاد واگذار کنند. در چنین شرایطی بنیاد مسکن، ستاد مدیریت بحران و شرکت بازآفرینی شهریدرصدد برآمدهاند تا با ایجاد همافزایی، همدستی و همداستانی، بازدهی بالاتری را در مسیر افزایش تابآوری پهنههای در معرض بحران و ناکارآمد رقم بزنند. با وجود این هنوز جزئیات بیشتری درخصوص چگونگی کار مشخص نبوده و طبیعتا نتیجه کار کاملا وابسته به برنامهریزی و تامین مالی خواهد بود.
