تهران پایتخت پول ایران شد
سهم سپردههای ارزی و ریالی در تهران به ۵۹ درصد رسیده است که بالاتر از سطح بهینه است
تمرکز سپردهها و تسهیلاتدهی در استان تهران به یکی از ویژگیهای اصلی سیستم بانکی ایران تبدیل شده است.
به گزارش دنیای اقتصاد، سهم سپردههای ارزی و ریالی استان تهران از کل سپردهها به ۵۹ درصد رسیده که بالاترین میزان پنج سال اخیر است. تمرکز بالای سپردهها و تسهیلات میتواند چالشهایی از قبیل عدم تعادل منطقهای در رشد و توسعه اقتصادی، کاهش انعطافپذیری بازار بانکی و کاهش توان رقابت را به دنبال داشته باشد.
تجمع زیاد منابع و تسهیلات در یک منطقه میتواند ریسک تمرکز را افزایش دهد و موجب شود شرکتهای تهرانی بیشتر از کسبوکارهای مناطق کمتر توسعهیافته به تسهیلات دست یابند.
بر اساس گزارش رسمی بانک مرکزی، مانده کل سپردههای بانکی تا پایان مرداد سال جاری حدود ۱۵ هزار و ۷۹۳ همت بوده که از این میزان ۹ هزار و ۳۲۵ همت در استان تهران متمرکز است. سهم تهران از کل سپردهها به حدود ۶۲.۲ درصد رسیده است. در حوزه تسهیلات نیز بیش از ۶۲ درصد کل تسهیلات بانکی کشور در استان تهران پرداخت شده است.
این امر نشان میدهد بخش عمده منابع و اعتبارات بانکی کشور به جای توزیع متوازن در استانها، در پایتخت متمرکز شدهاند. سهم تسهیلات تهران در مرداد ۱۴۰۲ حدود ۶۰ درصد بود، درحالیکه در مرداد ۱۴۰۰ به ۶۵.۰۳ درصد میرسید.
محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، با اشاره به عدم توازن شدید جغرافیایی گفته است: ۶۲ درصد تسهیلات و ۵۹ درصد سپردهها در تهران متمرکز شدهاند، درحالیکه سهم تهران از تولید تنها ۲۲ درصد است. پایتختنشینی دفاتر شرکتهای بزرگ و تأمین مالی پروژههای ملی، دو علت اصلی این تمرکز هستند.
با این حال حتی با حذف این موارد، فاصله تهران با دیگر استانها زیاد است. بانک مرکزی تصمیم گرفته با افزایش اختیارات شعب در استانها و الزام به ماندگاری بخشی از سپردهها در همان استانها، وضعیت تمرکز منابع را بهبود دهد. کارشناسان میگویند در حالیکه بیش از ۶۰ درصد سپردهها در تهران متمرکز است، سهم تولید استان از این منابع کمتر از ۳۰ درصد است؛ یعنی بخش بزرگی از نقدینگی کشور در فعالیتهای غیرمولد پایتخت در گردش است.
تمرکز سپردهها و تسهیلات بانکی در استان تهران حاصل مجموعهای از عوامل ساختاری و نهادی است؛ از جمله تمرکز فعالیتهای اقتصادی، حضور دفاتر مرکزی بنگاهها، اجرای پروژههای بزرگ ملی و ساختار متمرکز تصمیمگیری بانکها. این تمرکز پیامدهایی چون کاهش انعطافپذیری بازار بانکی، تشدید نابرابری منطقهای، افزایش ریسک سیستم بانکی و تضعیف رقابت میان بانکها را دارد. در نتیجه، تمرکز بیش از حد منابع بانکی در تهران نهتنها به تعادل توسعه منطقهای آسیب میزند بلکه کارآیی و پایداری نظام مالی کشور را نیز با چالش روبهرو میکند.
پژوهشها نشان میدهند سطح بهینه تمرکز زمانی است که سهم سه استان برتر اقتصادی از کل سپردهها کمتر از ۵۰ درصد باشد.
