به جنگ نزدیکیم یا صلح؟ / در چه شرایطی هستیم؟
با فاصله گرفتن از توقف درگیری و نامشخص بودن شرایط پیش رو، برخی رسانههای خارجی نیز به خبرسازی یا انتشار اخباری مبنی بر احتمال وقوع درگیری مجدد روی آوردهاند. مانند روزهای اخیر که اخباری درباره تحرکات نظامی اسرائیل در آسمان منطقه یا تمرینهای هوایی آمریکا و انگلیس بر فراز خلیج فارس، اردن و مرز سوریه – عراق منتشر شد.
فرارو– ایران در وضعیت نه جنگ، نه صلح قرار دارد. وضعیتی که هر چه زمان میگذرد، پیچیدهتر میشود و تحلیلی بر این اساس وجود دارد که حریف ایران را با هدفی مشخص در این وضعیت قرار داده است. این وضعیت زمانی به وجود میآید که کشور یا کشورهایی در حالت تخاصم هستند، اما شرایط جنگ مستقیم بین آنها نیست یا آتشبس و توافق مشخصی وجود ندارد. به همین دلیل همه چیز در حالت تعلیق و شکنندگی قرار میگیرد.
به گزارش فرارو، نه جنگ نه صلح، مفهومی است که به خصوص بعد از جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. وضعیتی که به گواه ناظران و تحلیلگران، خود را در تاثیرگذاری بر تصمیمگیریهای داخلی، تصمیم و تحلیل کشورهای خارجی درباره ایران و همچنین آرامش روانی جامعه نشان میدهد. در ماههای گذشته شخصیتهای سیاسی مختلفی در کشور راجع به این وضعیت صحبت کردند. شرایطی که شاید بتوان آن را تعلیق استراتژیک نیز نامید.
وضعیت شکننده و اخبار نگرانکننده
بیش از پنج ماه از توقف درگیری مستقیم میان ایران و اسرائیل میگذرد و تاکید بر مفهوم «توقف درگیری» اهمیت زیادی دارد. چرا که دو طرف به رغم درگیری مستقیم هوایی و موشکی، پس از ورود واسطهها و البته بمباران شدن تاسیسات هستهای ایران، صرفاً درگیری را متوقف کردند. نه مذاکراتی آتشبسی وجود داشت و نه توافقی وجود داشت.
این موضوع نخستین بار پس از پایان جنگ و در گفتگوی ویژه خبری ۵ تیر، از سوی سیدعباس عراقچی مطرح شد: «به طرف مقابل اعلام شد که ایران آتشبس را نمیپذیرد، اما در صورت توقف حملات رژیم صهیونیستی، ایران نیز عملیات خود را ادامه نخواهد داد.»
با فاصله گرفتن از توقف درگیری و نامشخص بودن شرایط پیش رو، برخی رسانههای خارجی نیز به خبرسازی یا انتشار اخباری مبنی بر احتمال وقوع درگیری مجدد روی آوردهاند. مانند روزهای اخیر که اخباری درباره تحرکات نظامی اسرائیل در آسمان منطقه یا تمرینهای هوایی آمریکا و انگلیس بر فراز خلیج فارس، اردن و مرز سوریه – عراق منتشر شد. ترکیب این دو وضعیت، جامعه را در التهاب نگه میدارد.
جامعه منتظر این است که هر آن اتفاقی رخ دهد و همچنان در این انتظار به سر میبرد. در کشوری با مختصات ایران و شرایط اقتصادی که طی سالهای گذشته بر آن حاکم بوده، وضعیت نه صلح نه جنگ، میتواند به افزایش التهابات منجر شود. اینجا نقطهایست که با توجه به سناریوهای تحلیلی و قطعی جنگ ۱۲ روزه، این تحلیل به میان میآید که طرف مقابل عامدانه کشور را در این شرایط نگه داشته است.
دو نگاه متضاد
از شهریورماه که این موضوع مورد توجه و تذکر مقام معظم رهبری قرار گرفت، رسانهها و چهرههای سیاسی هر کدام از زاویه نگاه خود به این مسئله پرداختند. برخی مانند سایت مشرق این نسخه را پیچیدند که ایران میتواند «با مقاومت و حتی حمله پیشدستانه آنها را از ورود به حریم ایران اسلامی تا همیشه ترسانید.» این سایت در مطلبی که ۳۱ شهریور نوشت، به این موضوع اشاره کرد که «یادمان باشد مردم ایران آماده جنگ و مشتاق زندگی هستند.»
روزنامه جوان در ۳۱ شهریور طی یادداشتی به مقایسه وضعیت فعلی ایران با فنلاند در دوران جنگ سرد، وضعیت کره جنوبی با کره شمالی از ۱۹۵۳ تا امروز و ویتنام از دهه ۱۹۸۰ تا امروز پرداخت و توجهها را به این نکته جلب کرد که این کشورها به رغم وجود شرایط مشابه، تمرکز خود را بر انسجام داخلی، پیشروی در مسیر توسعه و تقویت اقتصاد گذاشتند.
دیگر رسانهها مانند نورنیوز، همشهری و ... نیز به تئوریزه کردن مسیرهای مدیریت این شرایط پرداختند. یک نگاه نیز بر این مسیر جلو میرود که در هر صورت ایران باید مسیر دیپلماسی را پیش بگیرد و خود را از این وضعیت بیرون ببرد که هر کدام از این دو نگاه موافقان و مخالفانی دارد.
ضمن این که ایران بارها در مواضع رسمی خود اعلام کرده است که آغازکننده جنگ نخواهد بود و تجربه عدم ورود به درگیری پس از ۷ اکتبر نیز وجود دارد.
سردرگمی در روابط خارجی
التهابات وضعیت نه جنگ، نه صلح بر مراودات خارجی کشور و تصمیمگیری کشورهای خارجی در قبال ایران نیز تاثیر میگذارد. این موضوع به خصوص خود را در حوزه همکاریهای اقتصادی یا تعریف کردن مسیرهای راهبردی نشان میدهد.
تحلیلگران میگویند شرایط نه جنگ، نه صلح، قدرت تصمیمگیری را از کشورهای خارجی میگیرد. به خصوص کشورهایی مانند چین که تنها شریک اقتصادی مهم ایران محسوب میشود و نگاهی به رسانهها، تعقیب بحثهای آکادمیک و اخبار نشان میدهد که آنها نیز نمیدانند چه رخ خواهد داد.
در حوزه سیاست خارجی نیز میتوان تاثیر این شرایط را دنبال کرد. با توجه به مجموع تحولات رخ داده در کشور، جبههگیریهای داخلی و بحران در روابط خارجی، مسیر برون رفت و ریلگذاری برای تغییر شرایط در راه همکاری با کشورهای شرقی و جنوب جهانی نیز مشخص نیست.
